input_jsonl/test.jsonl

{"text": "Pierwszy kamienny kościół w stylu romańskim powstał w tym miejscu już w XII wieku. Część romańskiej świątyni następnie rozebrano i zastąpiono budowlą gotycką. Obecnie najstarszą częścią budowli jest wieża pochodząca z pierwszej połowy XIII wieku. Prezbiterium i zakrystia pochodzą z końca XIII wieku, natomiast nawa została zbudowana na początku XIV wieku. Podejrzewa się, że planowano również rozebrać stosunkowo małą wieżę i zastąpić ją bardziej proporcjonalną, gotycką. Świątynia zachowała bardzo dużo ze swojego średniowiecznego charakteru. Renowację przeszła w 1937 roku"}
{"text": "FJM.B.ZP \n cykl kształcenia 2019-2024\nKARTA PRZEDMIOTU (SYLABUS) \nI. INFORMACJE OGÓLNE \n1.Nazwa przedmiotu\nZdrowie publiczne\n2. Kod przedmiotu\nFJM.B.ZP\n3. Karta przedmiotu ważna od roku akademickiego \n4.Status przedmiotuobowiązkowy\n5. Wydział\nWydział Nauk o Zdrowiu w Katowicach\n6. Kierunek\nFizjoterapia\n7. Profil kształcenia\nOgólnoakademicki\n8. Poziom kształcenia (studiów)\nJednolite magisterskie\n9. Forma prowadzenia studiów\nStacjonarne\n10. Semestr\nII\n11. Jednostka realizująca \nZakład Promocji Zdrowia i Pielęgniarstwa Środowiskowego\n12. Adres, telefon kontaktowy\nKatowice, <address>, tel: 32 20-88-300\n13. Strona internetowa\n14. Kierownik jednostkidr hab. n. med. Tomasz Irzyniec\n15. Osoba odpowiedzialna za prowadzenie przedmiotudr hab. n. med. Tomasz Irzyniec\n16. Nauczyciele akademiccy realizujący przedmiot\nDR N. MED. JADWIGA KAŹMIERCZAK,ZOFIA NOWAK-KAPUSTA, DR N. MED. KATARZYNA LESZCZYŃSKA, DR N. FARM. IZABELA MACIEJEWSKA-PASZEK, MGR IZABELA PAŁKA,MGR MAGDALENA SZOSTAK-TRYBUŚ, DR MAGDALENA SZOTOWSKA\n17. Przynależność do grupy przedmiotów\nB Nauki ogólne\n18. Język prowadzenia zajęć\nPolski\n19. Wymagania wstępne i dodatkowe w zakresie wiedzy, umiejętności i innych kompetencjiogólna wiedza z nauk społecznych, epidemiologicznych, biologii, higieny\n20. Cele przedmiotu \nSymbol\nCel przedmiotu \nC1\nDostarczenie wiedzy o założeniach i zadaniach Zdrowia Publicznego. \nC2\nWyrobienie umiejętności wskazywania na kulturowe, społeczne i ekonomiczne uwarunkowania zdrowia publicznego oraz zagrożenia zdrowotne współczesnego człowieka. \nC3\nWyposażenie absolwenta w umiejętności związane z profilaktyką chorób oraz promocją zdrowia w zakresie dysfunkcji i niepełnosprawności. Badanie przesiewowe w profilaktyce dysfunkcji i niepełnosprawności.\n C4\nDostarczenie wiedzy o założeniach , zadaniach i organizacji narodowego systemu opieki zdrowotnej w Polsce i na świecie, a także działaniach NFZ. \n C5\n Dostarczenie wiedzy o jakości w opiece zdrowotnej.\n II. OPIS EFEKTÓW UCZENIA SIĘ DLA PRZEDMIOTU I ODNIESIENIE DO CELÓW PRZEDMIOTU I EUs ZE STANDARDU\nNumer efektu uczenia się dla przedmiotu (symbol)\nStudent, który zaliczył przedmiotznarozumiepotrafijest gotów do:\nOdniesienie do celów przedmiotu\nOdniesienie do efektów uczenia się ze standardu\nEUs_W1\nczynniki decydujące o zdrowiu oraz o zagrożeniu zdrowia;\nC1\nB.W11.\nEUs_W2\nzasady edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia oraz elementy polityki społecznej dotyczącej ochrony zdrowia;\nC2\nB.W12.\nEUs_U1\norganizować działania ukierunkowane na edukację zdrowotną, promocję zdrowia i profilaktykę niepełnosprawności;\nC1, C4\nB.U4.\nEUs_U2\nprzeprowadzić badanie przesiewowe w profilaktyce dysfunkcji i niepełnosprawności.\nC1, C3\nB.U5.\nIII. MACIERZ EFEKTÓW KSZTAŁCENIA DLA PRZEDMIOTU W ODNIESIENIU DO FORM ZAJĘĆ, STOSOWANYCH METOD DYDAKTYCZNYCH ORAZ SPOSOBÓW WERYFIKACJI\nNumer efektu uczenia się DLA PRZEDMIOTU (symbol)\nForma zajęć dydaktycznych\nMetody dydaktyczne\nSposób weryfikacji efektów kształcenia (forma zaliczeń)\nWykład\nZajęcia seminaryjne\nĆwiczenia\nZajęcia praktyczne\nPraktyka zawodowa\nBez nauczyciela\nEUs_W1\n2 \nWykład, prezentacja multimedialna\nZaliczenie na ocenę, test pytań zamkniętych, jednokrotnego wyboru\nEUs_W2\nWykład, prezentacja multimedialna\nZaliczenie na ocenę, test pytań zamkniętych, jednokrotnego wyboru\nEUs_U1\nPrezentacja multimedialnadyskusja\nZaliczenie na ocenę, test pytań zamkniętych, jednokrotnego wyboru\nEUs_U2\nprezentacja multimedialnadyskusja\nZaliczenie na ocenę, test pytań zamkniętych, jednokrotnego wyboru\nIV. TREŚCI PRZEDMIOTU I ODNIESIENIE DO EFEKTÓW UCZENIA SIĘ DLA PRZEDMIOTU\nSYMBOL\nWYKŁADY\nLICZBA GODZIN\nOdniesienie do efektów uczenia się dla przedmiotu\nWk1\n Kulturowe, społeczne i ekonomiczne uwarunkowania zdrowia publicznego. Charakterystyka istoty profilaktyki i prewencji chorób. Podstawy organizacji Narodowego Systemu Zdrowia w Polsce. Zasady funkcjonowania rynku usług medycznych w Polsce oraz wybranych krajach Unii Europejskiej\nEUs_W1\nEUs_W2\nWk2\nStruktura i funkcje jednostek opieki zdrowotnej. Definiowanie pojęć jakości w opiece zdrowotnej, kryteria opieki zdrowotnej. Metody i techniki oceny stanu zdrowia populacji\nEUs_W1\nEUs_W2\nSUMA GODZIN\nSYMBOL\nSEMINARIA\nLICZBA GODZIN\nOdniesienie do efek-tów uczenia się dla przedmiotu\nS1\nPrzedstawienia modeli poznawczych zachowań zdrowotnych\nEUs_U1\nEUs_U2\nS2\nWyjaśnienia podstawowych pojęć medycyny środowiskowej\nWyjaśnienia znaczenie stresu dla zdrowia. \nŹródła zanieczyszczenia powietrza, gleby i wód\nEUs_U1\nS3\nWyjaśnienia znaczenie stresu dla zdrowia. \nŹródła zanieczyszczenia powietrza, gleby i wód\nEUs_U2\nS4\nMiędzynarodowe programy ochrony ludności przed niekorzystnymi wpływami środowiska. Organizacja działań ukierunkowane na edukację zdrowotną, promocję zdrowia i profilaktykę niepełnosprawności.\nEUs_U1\nS5\nCele strategiczne i cele szczegółowe Narodowego Programu Zdrowia. Badania przesiewowe w profilaktyce dysfunkcji i niepełnosprawności.\nEUs_U1\nEUs_U2\nSUMA GODZIN\nSYMBOL\nĆWICZENIA\nLICZBA GODZIN\nOdniesienie do efek-tów uczenia się dla przedmiotu\nĆw1\nĆw2\nĆw3\nSUMA GODZIN\nSYMBOL\nSYMULACJA MEDYCZNA\nLICZBA GODZIN\nOdniesienie do efektów uczenia się dla przedmiotu\nSM1\nSM2\nSUMA GODZIN\nSYMBOL\nZAJĘCIA PRAKTYCZNE\nLICZBA GODZIN\nOdniesienie do efektów uczenia się dla przedmiotu\nZ1\nZ2\nSUMA GODZIN\nSYMBOL\nPARKTYKA ZAWODOWA\nLICZBA GODZIN\nOdniesienie do efektów uczenia się dla przedmiotu\nP1\nP2\nSUMA GODZIN\nV. METODY WALIDACJI KOŃCOWYCH EFEKTÓW UCZENIA SIĘ\nZaliczenia:\nZaliczenie na ocenę, test pytań zamkniętych, jednokrotnego wyboru\nEgzamin:\n Nie dotyczy\nPraktyka zawodowa:\n Nie dotyczy\nVI. ZALECANA LITERATURA \nPODSTAWOWA\n1. Jethon Z.: Medycyna zapobiegawcza i środowiskowa. PZWL, Warszawa 2000\n2. Kozierkiewicz A.: Zdrowie 21. Zdrowie dla wszystkich w XXI w. Kraków, Uniwersyteckie Wydanie Medyczne, Vesalius 2001\n3. Kulik B., Latalski M.: Zdrowie Publiczne. Czelej sp. z oo, Lublin 2002\nWojt 4. Wojtczak A. Zdrowie Publiczne , PZWL, Warszawa , 2008\n5. Wojtczak A: Zdrowie publiczne wyzwaniem dla systemów zdrowia XXI wieku. PZWL, Warszawa, 2009.\nUZUPEŁNIAJĄCA\n1. Leowski J: Polityka zdrowotna a zdrowie publiczne. CEDEWU. Warszawa, 2008. \nVII. INNE PRZYDATNE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE\nMateriały do zajęć\nX\nMiejsca odbywania się zajęć\nX \nMiejsca i godziny konsultacji\n X \nVIII. NAKŁAD PRACY STUDENTA (BILANS PUNKTÓW ECTS)\nRodzaj zajęć\nLiczba godzin\nPunkty ECTS\nWykłady\nSeminaria \nSymulacja medyczna\nĆwiczenia\nBezkontaktowe\nZajęcia praktyczne\nPraktyki zawodowe\nSUMA\nIX. KRYTERIA OCENIANIA\nEfekt uczenia się dla przedmiotu\nNa ocenę niedostateczną (2,0)\nNa ocenę dostateczną (3,0)\nNa ocenę dość dobrą (3,5)\nNa ocenę dobrą (4,0)\nNa ocenę ponad dobrą (4,5)\nNa ocenę bardzo dobrą (5,0)\nEUs_W1\nNie opanował materiału o czynnikach decydujących o zdrowiu oraz o zagrożeniu zdrowia\nOpanował materiał w minimalnym zakresię o czynnikach decydujących o zdrowiu oraz o zagrożeniu zdrowia\nOpanował materiał w niewielkim zakresie o czynnikach decydujących o zdrowiu oraz o zagrożeniu zdrowia\nOpanował materiał w podstawowym zakresie o czynnikach decydujących o zdrowiu oraz o zagrożeniu zdrowia\nOpanował materiał w niemal całkowitym zakresie o czynnikach decydujących o zdrowiu oraz o zagrożeniu zdrowia\nOpanował materiał w całkowitym zakresie o czynnikach decydujących o zdrowiu oraz o zagrożeniu zdrowia\nEUs_W2\nNie opanował materiału nt. zasad edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia\nOpanował materiał w minimalnym zakresie nt. zasad edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia\nOpanował materiał w niewielkim zakresie nt. zasad edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia\nOpanował materiał w podstawowym zakresie nt. zasad edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia\nOpanował materiał w niemal całkowitym zakresie nt. zasad edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia\nOpanował materiał w całkowitym zakresie nt. zasad edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia\nEUs_U1\nNie opanował materiału o organizowaniu działań ukierunkowanych na edukację zdrowotną, promocję zdrowia i profilaktykę niepełnosprawności\nOpanował materiał w minimalnym zakresie o organizowaniu działań ukierunkowanych na edukację zdrowotną, promocję zdrowia i profilaktykę niepełnosprawności\nOpanował materiał w niewielkim zakresie o organizowaniu działań ukierunkowanych na edukację zdrowotną, promocję zdrowia i profilaktykę niepełnosprawności\nOpanował materiał w podstawowym zakresie o organizowaniu działań ukierunkowanych na edukację zdrowotną, promocję zdrowia i profilaktykę niepełnosprawności\nOpanował materiał w niemal całkowitym zakresie o organizowaniu działań ukierunkowanych na edukację zdrowotną, promocję zdrowia i profilaktykę niepełnosprawności\nOpanował materiał w całkowitym zakresie o organizowaniu działań ukierunkowanych na edukację zdrowotną, promocję zdrowia i profilaktykę niepełnosprawności\nEUs_U2\nNie opanował materiału nt. przeprowadzenia badań przesiewowych w profilaktyce dysfunkcji i niepełnosprawności\nOpanował materiał w minimalnym zakresie nt. przeprowadzenia badań przesiewowych w profilaktyce dysfunkcji i niepełnosprawności\nOpanował materiał w niewielkim zakresie nt. przeprowadzenia badań przesiewowych w profilaktyce dysfunkcji i niepełnosprawności\nOpanował materiał w podstawowym zakresie nt. przeprowadzenia badań przesiewowych w profilaktyce dysfunkcji i niepełnosprawności\nOpanował materiał w niemal całkowitym zakresie nt. przeprowadzenia badań przesiewowych w profilaktyce dysfunkcji i niepełnosprawności\nOpanował materiał w całkowitym zakresie nt. przeprowadzenia badań przesiewowych w profilaktyce dysfunkcji i niepełnosprawności\n Zatwierdzono:\n ...\n (data i podpis Kierownika Katedry lub Zakładu"}
{"text": "Sztuka romańska (styl romański, romanizm, romańszczyzna) – styl w sztukach plastycznych XI–XIII wieku, ukształtowany w Europie zachodniej (na zachód od Renu), na terenach zajmowanych obecnie przez dzisiejsze północne Włochy, Francję i zachodnie Niemcy. Wkrótce zasięgiem nowego stylu objęte zostały kolejne tereny Europy i wraz z prowadzonymi wyprawami krzyżowymi przeniknął na Bliski Wschód. Czas trwania sztuki romańskiej był niejednolity; występowały także różnice w stylu między poszczególnymi regionami. Sztuka ta wyrosła na bazie antyku oraz doświadczeń sztuki karolińskiej i ottońskiej, także bizantyńskiej. Romanizm związany był z działalnością Kościoła katolickiego i stąd obecny był w głównej mierze w sztuce sakralnej."}
{"text": "Przypisy\n Jerzy Z. Łoziński: Pomniki sztuki w Polsce. T. 1: Małopolska. Warszawa: Wydawnictwo „Arkady”, 1985, s. 401–402. ISBN 83-213-3005-3.\nLinki zewnętrzne\nTransRomanica – The Romanesque Routes of European Heritage\nKlasztor Cystersów w Sulejowie – Podklasztorzu\nEwangeliarz Anastazji na stronie Polona.pl\nSakramentarz tyniecki na stronie Polona.pl\nKontrola autorytatywna (ruch artystyczny):\nLCCN: sh85007873GND: 4050482-7NDL: 00569670BnF: 11930977jBNCF: 4264NKC: ph125218BNE: XX525353J9U: 987007295497105171\nEncyklopedie internetowe:\nBritannica: art/Romanesque-art\nKategoria: Sztuka romańska"}
{"text": "Na temat historii sakramentarza w wiekach XII–XIX jest niewiele informacji. Prawdopodobnie przynajmniej do XIII w. był używany jako księga liturgiczna, później traktowano go jako cenny zabytek. Wiadomo, że w 1656, w czasie wojen szwedzkich, księga została zrabowana z Tyńca przez Szwedów, a następnie odkupiona w Krakowie, skąd powróciła do klasztoru. Informuje o tym notka na pierwszej karcie: Anno domini 1656 die 11 Augusti tę xięgę w klasztorze tynieckim wyrabowano gdy obóz Szwedzi rozproszyli Polaków tamże pod tymże klasztorem y tę xiążkę odkupiono w Krakowie. Obecna oprawa rękopisu pochodzi z XVII wieku[4]. W opracowaniach przyjmowano, że księga mogła mieć wcześniej drogocenną oprawę z kości słoniowej, która została odłączona po zrabowaniu przez Szwedów[6]. Możliwe jednak, że zniszczona oprawa została wymieniona jeszcze przed zrabowaniem rękopisu."}
{"text": "Przednia okładka\nPrzednia okładka\n \nMiniatura Maiestas Domini\nMiniatura Maiestas Domini\n \nMiniatura Ukrzyżowanie\nMiniatura Ukrzyżowanie\n \nInicjał całostronnicowy V\nInicjał całostronnicowy V\n \nInicjał całostronnicowy D\nInicjał całostronnicowy D\n \nOzdobna strona spisana na purpurze\nOzdobna strona spisana na purpurze\n \nOzdobna strona spisana na purpurze\nOzdobna strona spisana na purpurze\n \nPierwsza strona tekstu\nPierwsza strona tekstu\n \nStrona z inicjałem C\nStrona z inicjałem C\n \nStrona z dopisanymi glosami i neumami\nStrona z dopisanymi glosami i neumami"}
{"text": "Uchwała Nr 19\nZarządu Związku Rzemiosła Polskiego\nz dnia 5 grudnia 2017 r.\nznak: NO-I-130/Standardy/17\nw sprawie: ustalenia standardów wymagań egzaminacyjnych na egzamin czeladniczy przeprowadzany\nprzez komisje egzaminacyjne izb rzemieślniczych.\nNa podstawie art.3, ust.3a ustawy o rzemiośle z dnia 22 marca 1989 r. (Dz. U. 2016, poz. 1285) oraz §2\nust.2, pkt.7 Statutu Związku Rzemiosła Polskiego - Zarząd Związku Rzemiosła Polskiego uchwala co\nnastępuje:\n§1\n1. Ustala się standard wymagań egzaminacyjnych w zawodzie odpowiadającym danemu rodzajowi\nrzemiosła, występującym w klasyfikacji zawodów i specjalności rynku pracy oraz klasyfikacji zawodów\nszkolnictwa zawodowego uwzględniając wymagania określone w podstawie programowej\nkształcenia w zawodach, dla n/w zawodu:\nNr\nstandardu\nKod z wykazu zawodów, wg\nklasyfikacji zawodów i\nspecjalności dla potrzeb\nrynku pracy\nNazwa zawodu\n6/cz 721104 MODELARZ ODLEWNICZY\n§2\nStandard, o którym mowa w § 1, uwzględniony jest w ramach przygotowywania zadań egzaminacyjnych\ndo etapu praktycznego i do części pisemnej oraz części ustnej etapu teoretycznego egzaminu\nczeladniczego, o którym mowa w § 12 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 stycznia\n2017 r. w sprawie egzaminu czeladniczego, egzaminu mistrzowskiego oraz egzaminu sprawdzającego\nprzeprowadzanych przez komisje egzaminacyjne izb rzemieślniczych (Dz.U. z 2017 r., poz. 89)\n§3\nUchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia.\n/-/ /-/\n ZASTĘPCA PREZESA PREZES Zarządu ZRP\n "}
{"text": "Alternatywy 4 to jeden z najważniejszych i najbardziej kultowych polskich seriali komediowych, który stał się nie tylko rozrywką, ale i wyjątkowym zwierciadłem epoki schyłkowego PRL-u. Wyreżyserowany przez Stanisława Bareję według scenariusza Janusza Płońskiego i Macieja Rybińskiego (wzbogaconego o autorskie pomysły Barei), serial powstał na początku lat 80., a jego emisja była przez kilka lat blokowana przez cenzurę ze względu na ostrą, satyryczną krytykę rzeczywistości socjalistycznej.\n\nFabuła i bohaterowie\nAkcja serialu rozgrywa się w nowo wybudowanym bloku na warszawskim Ursynowie przy fikcyjnej ulicy Alternatywy 4, gdzie wprowadzają się lokatorzy pochodzący z różnych grup społecznych: robotnik, lekarz, nauczycielka, karierowicz, emerytka, naukowiec, artystka, przedstawiciel prywatnej inicjatywy, a nawet stypendysta z Harvardu. Ich codzienne życie staje się areną walki z absurdami PRL-owskiej biurokracji, niedoróbkami budowlanymi, reglamentacją towarów i wszechobecną kontrolą. Centralną postacią jest gospodarz domu Stanisław Anioł (Roman Wilhelmi) - drobny karierowicz, marzący o władzy i porządku, który swoimi działaniami doprowadza mieszkańców do granic wytrzymałości.\n\nW obsadzie znaleźli się wybitni polscy aktorzy: Bożena Dykiel (Mieczysława Anioł), Witold Pyrkosz (Józef Balcerek), Zofia Czerwińska (Zofia Balcerkowa), Jerzy Turek (Tadeusz Kubiak), Wojciech Pokora (docent Furman), Stanisława Celińska (Bożena Lewicka), Mieczysław Voit (profesor Rozwadowski), Jerzy Bończak (Krzysztof Manc), Jerzy Kryszak (lekarz Kołek), Kazimierz Kaczor (Zygmunt Kotek), Janusz Gajos (Jan Winnicki) i wielu innych.\n\nTematyka i przesłanie\nSerial jest mistrzowską satyrą na realia późnego PRL-u. Bareja i jego współscenarzyści stworzyli spójny ekranowy mikrokosmos, będący parafrazą państwa policyjnego z całą machiną nacisku i obywatelami, których jedynym celem wydaje się przechytrzenie wszechwładnego gospodarza. Każdy odcinek to ironiczny komentarz do absurdów codzienności: walki o towar, awarii budowlanych, biurokracji, kolejek, czy prób narzucania ideologii. Serial nie stroni od aluzji do wydarzeń historycznych i politycznych - pojawiają się odniesienia do emigracji po Marcu 1968, strajków robotniczych, a nawet zbrodni katyńskiej, przemycane w dialogach i retrospekcjach bohaterów.\n\nWażnym motywem jest również siła wspólnoty - mieszkańcy, mimo różnic, uczą się współpracować i przeciwstawiać się opresji, co w finale prowadzi do spektakularnej „zemsty” na Aniele podczas wizyty zagranicznej delegacji, gdy blok zostaje celowo przemieniony w ruderę, a Anioł kompromituje się przed władzami.\n\nProdukcja i recepcja\nProdukcja serialu rozpoczęła się w 1981 roku, jednak ze względu na wprowadzenie stanu wojennego i bojkot telewizji przez aktorów, realizacja była kilkakrotnie przerywana i wznowiona dopiero w 1982 roku. Po ukończeniu w 1983 roku emisja została zablokowana przez cenzurę na ponad trzy lata. Serial krążył w nielegalnym obiegu na kasetach wideo, a do oficjalnej telewizji trafił dopiero w 1986 roku, już po usunięciu niektórych najbardziej krytycznych scen. Dopiero w 2014 roku Telewizja Polska opublikowała zrekonstruowaną wersję, przywracającą ocenzurowane fragmenty.\n\nPoczątkowo przyjęcie przez krytyków było chłodne - zarzucano brak spójności i chaotyczny montaż, jednak widzowie szybko docenili serial za inteligentny humor, celne obserwacje i galerię barwnych postaci. „Alternatywy 4” zyskały status kultowego dzieła, a cytaty, sceny i postacie na stałe weszły do polskiej popkultury.\n\nDziedzictwo i znaczenie\nDziś „Alternatywy 4” są nie tylko rozrywką, ale także cenną lekcją historii i socjologicznym portretem schyłkowego PRL-u. Serial regularnie powraca na antenę, doczekał się cyfrowej rekonstrukcji, a jego bohaterowie i motywy są przedmiotem analiz, wspomnień i licznych odniesień w kulturze współczesnej. Stanowi wzorzec polskiej satyry, będąc jednocześnie świadectwem epoki, w której powstał - epoki absurdu, sprytu i walki o godność w codziennym życiu.\n"}
{"text": "Akslop, może to jakieś duńskie miasto\njestem tu przejazdem, co prawda na\nnieco dłużej, bo ministrowie rolnictwa\nusiedli na bańkach z mlekiem i zatarasowali\nwszystkie szosy, zdążono mnie trochę rozwałkować\nlokalnymi osobliwościami, jak Diwron\nczy Cziweżór. kochałem tutejsze dziewczyny,\npolicja parę razy pogoniła mnie po\nchodnikach, mieszkańcy są bardzo serdeczni,\nnamawiają, żebym został na dłużej, obiecuję\nwam, gdziekolwiek się znajdę, zawsze pamiętać będę\nAkslop."}
{"text": "Bielik - orzeł, czy nie orzeł?\nBielik, birkut, orzeł bielik, orzeł białogłów, orzeł białogon. Z pewnością znalazłoby się jeszcze kilka nazw określających tego potężnego drapieżnika, którego sylwetka prawdopodobnie od wieków zdobi godło naszego państwa. Prawdopodobnie, bo nierozwiązany spór o to trwa od wielu lat. Przedmiotem sporu są oczywiście dwa największe ptaki drapieżne występujące w naszym kraju - tytułowy bielik oraz minimalnie mniejszy orzeł przedni.\n\nGdyby wziąć pod uwagę fakt, że ten pierwszy z wiekiem stają się coraz jaśniejszy, niemal siwy z czysto białym ogonem, to jest mu już całkiem blisko do orła z naszego godła. Kolejnym argumentem przemawiającym za bielikiem są nieopierzone skoki widoczne na symbolu narodowym. Orły z rodzaju Aquila, do których należy orzeł przedni, mają skoki pokryte piórami do samej nasady palców.\n\nWedług naukowców bielik jednak nie jest orłem, ale należy do rodzaju Haliaeetus, czyli orłanów. Genetycznie więc bliżej mu do kani rudej, niż do rodzaju Aquila (orłów właściwych), którego przedstawicielem jest wspomniany już orzeł przedni. Nie zmienia to faktu, że w wielu językach, wliczając w to również nazwę naukową, bielik jest nazywany orłem. Przykładami mogą być niemiecki Seeadler (orzeł morski), angielski White-tailed eagle (orzeł z białym ogonem), czy wreszcie Haliaeetus albicilla, gdzie pierwszy człon jest połączeniem dwóch greckich słów hals – morze i aetos – orzeł. Określenie albi-cilla oznacza biały ogon.\n\nSporo zamieszania w nazewnictwo wprowadziło również dodanie bielikowi przedrostka orzeł w latach 70., kiedy gatunkowi zagrażało wyginięcie. Bezlitośnie był wówczas tępiony jako szkodnik, rzekomo siejący spustoszenie w hodowlach ryb. Nazwanie go orłem miało podnieść jego prestiż i wzbudzić większy szacunek wśród potencjalnych prześladowców. Faktycznie, bielik żywi się rybami. Zwłaszcza tymi łatwo dostępnymi - słabszymi, chorymi, martwymi, czy przebywającymi tuż pod powierzchnią wody. Ptaki te nauczyły się również doskonale korzystać z resztek wyrzucanych za burtę przez statki rybackie. Często można obserwować bieliki podążające za kutrami i cierpliwie wyczekujące na wyrzuconą z jego pokładu rybę, którą błyskawicznie podejmują z powierzchni wody.\n\nCiekawostką jest, że uprawiają również kleptopasożytnictwo, czyli podbierają upolowaną zdobycz wydrom, kormoranom, mewom, czy rybołowom. Ryby nie są jednak jedynym składnikiem diety bielików. Równie chętnie polują one na ptactwo wodno-błotne, zwłaszcza łyski i krzyżówki. W tym przypadku wyspecjalizowały się w polowaniu w tandemie, polegającym na tym, że jeden z osobników przelatując nad szuwarami, stara się wypłoszyć z nich kaczki lub łyski, a w tym samym czasie drugi przypuszcza atak na ofiarę, która nieostrożnie pojawiła się na otwartej wodzie.\n\nBardzo ważnym składnikiem diety bielików jest również padlina, która w okresie zimowym, zwłaszcza u osobników młodych stanowi znaczący procent pobieranego pokarmu. Drapieżniki te słysząc stado kruków, które już wcześniej namierzyły resztki, po ich głosie szybko lokalizują stołówkę. Jeśli jest ona atrakcyjna, może się na niej zgromadzić nawet kilkanaście bielików.\n\nPo kryzysie z lat 70. sytuacja gatunku w naszym kraju zdecydowanie się poprawiła i aktualnie bielik nie jest ptakiem, którego spotkanie graniczy z cudem. Pamiętać jednak należy, że nadal podlega statusowi ochrony ścisłej, a wokół jego gniazd wyznacza się strefy ochronne. Umieszczony jest również w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt i Załączniku Dyrektywy Ptasiej."}